3. § Onderhoud kapitaalgoederen

Onze buitenruimte bestaat uit diverse openbare voorzieningen zoals wegen, verlichting, groen, speeltoestellen, water etc. Deze voorzieningen zijn de kapitaalgoederen van de gemeente. Om veilig gebruik van deze voorzieningen te verzekeren en om kapitaalvernietiging te voorkomen, is verzorgend, dagelijks en planmatig onderhoud nodig. Aan het eind van de levensduur wacht rehabilitatie of vervanging.
Dit is niet alleen belangrijk om de kapitaalgoederen voor de huidige gebruikers duurzaam in stand te houden, maar ook voor toekomstige generaties. Om het beheer en onderhoud van deze kapitaalgoederen beleidsmatig en planmatig te organiseren, zijn beheer- en beleidsplannen essentieel. Onderstaande tabel geeft een overzicht van die beheer- en beleidsplannen.

Beheer
Het beheer van gemeentelijke wegen, fiets- en voetpaden richt zich niet alleen op veilig gebruik maar ook op afvoer van hemelwater en bestrijding van onkruid. Naast landelijke normen houden we rekening met vastgestelde kwaliteitsniveaus. Met periodieke inspecties, lokale metingen en wijkschouwen krijgen we informatie over de toestand van onze verhardingen. Met behulp van een geautomatiseerd beheerprogramma vertalen we deze informatie naar een meerjarenonderhoudsplanning. Deze planning stemmen we af met ander werkzaamheden en planontwikkelingen in de buitenruimte. In dezelfde inspectie nemen we ook het klein onderhoud mee. Dat zijn kleinere gebreken die op korte termijn opgelost/gerepareerd kunnen worden.
Direct onderhoud vindt plaats als de verkeersveiligheid in het geding is. Verder moet asfaltonderhoud op tijd plaatsvinden. Bij uitstel zijn na verloop van tijd zwaardere (en duurdere) maatregelen nodig en is kans op kapitaalvernietiging. Bij elementenverharding is dat minder; uitstel is vooral te zien aan een teruglopende beeldkwaliteit.

Vooruitblik 2023
Naast het dagelijks onderhoud staat een aantal grotere projecten op de planning. Het opknappen van Buitenoord gaat verder met o.a. Klipper fase 3, Boeier, Kogge en een deel van het fietspad langs de Ziedewijdse Baan. Ook staat revitalisering van de Talmaweg en delen van Donge, Vecht en Van Koetsveld-akker op het programma.

Beheer
Onder civiele kunstwerken vallen bruggen, tunnels, viaducten, duikers, damwanden, kademuren, steigers en dijktrappen. Elk civiel kunstwerk laten we iedere vijf jaar uitgebreid inspecteren conform landelijke kaders en richtlijnen. Houten bruggen en kunstwerken vragen meer onderhoud en laten we daarom in de tussenliggende periode nog een aantal keer visueel schouwen. Op basis van de inspectieresultaten bepalen we de jaarlijkse onderhouds- en vervangingsmaatregelen. Deze variëren van klein onderhoud tot grootschalige vervanging.

Vooruitblik 2023
Voor 2023 staan geen grootschalige vervangingen op de planning. Wel laten we dagelijks onderhoud uitvoeren zoals schilderen, leuningen en brugdekdelen repareren, slijtlagen vervangen, metselwerk herstellen en taludbekleding herstraten.

Beheer
Onze bomen, struiken, rozen, vaste planten en gras bepalen in belangrijke mate het groene beeld van de gemeente. Vanuit de zorgplicht laten we onze bomen structureel controleren en het beheer is gericht op een optimale begeleiding en ontwikkeling van de bomen.
Beplanting en gras onderhouden we op basis van integrale frequentiebestekken conform vastgesteld kwaliteitsniveau (dagelijks onderhoud). Beschadigde of dode bomen en beplanting vervangen we (inboet). Dat geldt ook voor bomen en beplanting aan het eind van de levensduur, bij afnemende vitaliteit, ziektes of onbeheerbare situaties (planmatig onderhoud).
De grote groengebieden (Zuidelijk Randpark, Zuidpolder, Oude Maas, Wevershoek) zijn niet bij de gemeente in beheer maar bij Staatsbosbeheer.

Vooruitblik 2023
De resultaten van de boomveiligheidscontrole zijn leidend voor het uitvoeren van de veiligheids- & beheermaatregelen bij onze bomen. Op besteksbasis voeren lokale aannemers het dagelijks onderhoud uit aan beplanting (snoeien, schoffelen, hagen knipper etc.) en gras (maaien, kanten steken). Groenrenovaties en boomvervangingsprojecten leggen we voor en bespreken we met direct omwonenden. Bij aanplant van bomen in verharding schenken we aandacht aan het verbeteren van de ondergrondse groeiruimte zodat bestratingsopdruk wordt voorkomen. Ook proberen we de buitenruimte klimaatadaptiever in te richten (extra bomen aanplanten, meer diversiteit, geschikte soorten, groen voor tegels etc.)

Beheer
Bij lampvervanging laten we onze lichtmasten visueel inspecteren (gemiddeld elke vier jaar). Stabiliteits-/sterktemetingen vinden plaats wanneer lichtmasten 40 jaar oud zijn. Onveilige situaties –vaak gemeld door burgers en bedrijven– lossen we direct op. Armaturen hebben een gemiddelde levensverwachting van 25 jaar.
Naast de gemeente zijn ook andere beheerders verantwoordelijk voor openbare verlichting (bijv. de wegen met verlichting in eigendom van Waterschap Hollandse Delta).

Vooruitblik 2023
We verbeteren onze online dienstverlening met behulp van nieuwe software en besteden een nieuwe raamovereenkomst aan. Hierbij houden we rekening met technische en wettelijke ontwikkelingen.
Februari 2023 stopt de productie van de conventionele PL-lamp (spaarlamp). Dit na wijziging van twee EU-verordeningen (aanscherpen energie-efficiëntie verlichting voor afdwingen duurzamer klimaat en beperken gevaarlijke stoffen in elektr(on)ische apparatuur). PL-lampen zien we terug op plekken waar het licht langdurig moet branden (bijv. langs fiets- en voetpaden en langs wegen in woonwijken en winkelcentra). Uitfasering van deze lampen betekent dat deze producten na het verstrijken van de geldigheidsdatum, niet meer in Europa op de markt worden gebracht.

Gelukkig hoeven we niet direct nieuwe armaturen aan te schaffen. We zijn namelijk al enkele jaren bezig met de ledtransitie en gaan daar in 2023 mee door. Armaturen die we nog niet vervangen, rusten we uit met zogenaamde retrofit ledlampen. Om kapitaalvernietiging te voorkomen, wegen we de restlevensduur van oude armaturen af tegen de kosten voor een snellere overstap naar compleet nieuwe ledarmaturen.

Beheer
De gemiddelde levensduur van speeltoestellen bedraagt ca. 12 jaar. We houden hierbij geen rekening gehouden met vandalisme, wel met slijtage door intensief gebruik. Speelvoorzieningen vervangen we aan de hand van een flexibel vervangingsschema waarbij de budgetten voor vervanging vrijkomen in het theoretische vervangingsjaar. Het moment van daadwerkelijke vervanging bepalen we mede op basis van de technische staat van het toestel. Zo veel als mogelijk richten we de speelplekken in zijn geheel opnieuw in. Dit biedt immers nieuwe kansen om de inrichting nog beter te laten aansluiten op de vraag en het gewenste gebruik.

Vooruitblik 2023
De speeltoestellen worden jaarlijks vier keer op veiligheid geïnspecteerd. Aan de hand van de resultaten van de laatste veiligheidsinspectie van het jaar 2022 maken we een planning voor 2023. Naast veiligheid kunnen sterk gewijzigde demografische gegevens in een wijk of het einde van de levensduur van de speeltoestellen, aanleiding zijn om een speelplek op de herinrichtingsplanning te zetten. Gebruikers en buurtbewoners betrekken we bij de voorbereiding. Daarbij bieden we eerst de mogelijkheid ideeën kenbaar te maken. Op basis van de meest realistische ideeën maken we twee ontwerpen met speeltoestellen. Tenslotte kan iedereen –bij voorkeur de kinderen– hieruit een keuze maken. Het ontwerp met de meeste stemmen leggen we aan.

Straatmeubilair is het meubilair in de openbare ruimte dat niet primair wordt aangebracht om het verkeer te geleiden, maar te voorzien in behoeften van allerlei aard. Voorbeelden zijn zitbanken, fietsenrekken, hekwerken, afvalbakken, enzovoorts.

Beheer
Het onderhoud richt zich op het schoon, bruikbaar, heel en veilig houden. De onderhoudsstrategie bestaat uit vervangen wat niet meer te repareren is en/of vervangen nadat de technische levensduur is bereikt. Daarbij wordt ook bekeken of het nog functioneel is en of het nog aan de behoefte voldoet. Verzoeken van burgers en bedrijven hebben daar invloed op.

Beheer
De uitgangspunten voor het beheer en onderhoud van de riolering zijn vastgelegd in het Gemeentelijk rioleringsplan 2018-2022 (GRP). Hoe de gemeente haar wettelijke zorgplicht –voor afvalwater, hemelwater en grondwater– invult, staat in dat GRP. Met de zorg voor riolering wordt gewerkt aan bescherming van de volksgezondheid, veiligheid en kwaliteit van de leefomgeving en bescherming van het milieu en de natuur. Het taakveld riolering is een kostendekkend product. Dit betekent dat alle kosten die hiermee gepaard gaan via de rioolheffing in rekening worden gebracht. Ook bouwen we een financiële voorziening op voor toekomstige vervangingsinvesteringen.
Klimaatverandering is in heel Nederland voelbaar, ook in Barendrecht. Wateroverlast bij forse regenbuien is niet alleen op te lossen met het aanleggen van grotere rioolbuizen. We hebben immers ook te maken met perioden van extreme droogte. Om tot een goed evenwicht te komen van vasthouden, bergen en (vertraagd) afvoeren van hemelwater, bekijken we deze vraagstukken integraal en in samenwerking met andere beheerdisciplines, inwoners, ondernemers en het waterschap Hollandse Delta. Kortom: maatwerk voor ieder vraagstuk afzonderlijk.

Vooruitblik 2023
In nieuwe ruimtelijke ontwerpen houden we rekening met de kwetsbaarheden (wateroverlast) die uit de stresstest naar voren komen. Het klimaatstresstest-model zetten we in om nieuwe ontwerpen te toetsen.
Qua onderhoud reinigen we circa 45 km riolering, waarvan we de helft ook direct laten inspecteren. De inspectieresultaten vormen de basis voor een (grootschalig) renovatieplan en het uitvoeren van kleine reparaties. In 2023 renoveren we riolering in de wijk Buitenoord.
Daarnaast vervangen we riolering bij integrale projecten in de buitenruimte. Zo starten we met de voorbereiding van rioolvervanging in de Talmaweg. De uitvoering is afhankelijk van de afronding van de bouwwerkzaamheden Patrimonium. Ook gaan we verder met rioolvervanging in de omgeving van het Achterom.
De komende jaren renoveren we veel oude drukrioleringsinstallaties. Door standaardisatie in pompen en besturingen is het mogelijk scherper in te kopen en een kleinere voorraad te houden. Ook zetten we in op optimalisatie van de pompinstallaties. Dit gebeurt door renovatie met innovatieve en duurzame nieuwe technieken.

Het onderhoud, reiniging en de garantie van de ondergrondse containers is geborgd in een onderhoudsovereenkomst van de gemeente met de leverancier. Het betreft verzamelcontainers voor PMD/restafval, papier/karton, glas en GFT cocons. De (ondergrondse) container is onderdeel van de openbare ruimte (onroerende goederen) en komt als investering ten laste van de gemeente. De N.V. BAR Afvalbeheer faciliteert de gemeente in de aanschaf, plaatsing en het onderhoud van de ondergrondse containers. 

Beheer
Op basis van steekproeven voor kwaliteits- en kwantiteitsmetingen van de baggeraanwas op de waterbodem bepalen we welke gemeentelijke watergangen worden gebaggerd. Het waterschap baggert haar eigen watergangen maar als de aanliggende grond van de gemeente is, heeft de gemeente een ontvangstplicht en betalen we het transport en de afvoer van deze bagger. Beschoeiingen vervangen we op basis van inspecties waarbij veiligheid vaak doorslaggevend is.
De Gaatkensplas en het omliggende gebied is in beheer bij de gemeente. Voor het integraal onderhoud is t/m 2029 een contract afgesloten met de lokale aannemer GKB. Vanuit hun expertise werken ze –samen met een klankbordgroep– creatieve en innovatie oplossingen uit die de recreatieve en ecologische waarden in het gebied vergroten. Een goede waterkwaliteit is daarbij essentieel.

Vooruitblik 2023
Reguliere baggerwerkzaamheden voeren we uit op basis van de resultaten van de baggeraanwas-metingen. Wel gelden daarbij nog steeds beperkingen als gevolg van de landelijke PFAS-problematiek. Ook vindt in alle watergangen maaionderhoud plaats. Riet en waterplanten worden verwijderd waarbij ook stukken blijven staan (gefaseerd maaien uit oogpunt van ecologie). Bij het maaien is aandacht voor vislocaties.
Beschoeiing vervangen we waar nodig of vormen we –waar mogelijk– om tot natuurvriendelijke oever.

De begrote bedragen voor het onderhoud van de openbare ruimte in 2023 zijn als volgt:

Maatschappelijk Vastgoed

Uitgangspunt voor het beheer en het onderhoud van de maatschappelijk vastgoedportefeuille is het (blijven) bieden van een hoogwaardig functioneel voorzieningsniveau, met kwalitatief goede accommodaties. De maatschappelijke vastgoedportefeuille faciliteert de gemeente beleidsdoelstellingen op het gebied van onderwijs, sport, cultuur, welzijn, enzovoorts. Het onderhoud is onderverdeeld in het planmatig, dagelijks en meldingenonderhoud. Het planmatig onderhoud richt zich op het in stand houden van het vastgoed dat voldoet aan conditiescore 3 van de NEN2767(schoon, heel en veilig) en uiteraard aan de vigerende wet- en regelgeving van het Bouwbesluit.

Dagelijks onderhoud is onderhoud dat vooraf niet ingepland kan worden en meestal door gebruikers gemeld wordt. Ook wel meldingen en-of reparatieonderhoud genoemd. Onvoorziene kostbare storingen en-of wijzigingen in bouwregelgeving kunnen grote invloed hebben op het budget dagelijks onderhoud. Voor ieder gemeentelijk gebouw is een meerjarenonderhoudsprognose (MJOP) opgesteld met als uitgangspunt “conditiescore 3” conform de NEN 2767.

De gemeente streeft ernaar een voorbeeldfunctie te vervullen als het gaat om duurzaamheid en energiebesparing. Ook vanuit de nieuwe Omgevingswet die in werking zal gaan treden passen we duurzame maatregelen toe. Deze investeringen wordt zoveel mogelijk gecombineerd met het planmatig onderhoud. Wanneer vanuit (veranderde) wet- en regelgeving aanpassingen nodig zijn, treden wij indien nodig in overleg met gebruikers en/of (mede)eigenaren. 

Verduurzaming Maatschappelijk Vastgoed
In het klimaatakkoord (onderschreven door VNG) zijn doelstellingen benoemd ten aanzien van de reductie van CO2-uitstoot. De doelstellingen zijn: 49% reductie in 2030 en 95% reductie in 2050, inclusief aardgasvrij. Uit een recente inventarisatie van het maatschappelijk vastgoed is gebleken dat met eerdere verduurzamingsprojecten reeds een reductie van 34% is gerealiseerd. Tot 2030 is daarom een aanvullende besparing van 15% nodig. Bij voorkeur wordt dit gerealiseerd door op natuurlijke vervangmomenten in te zetten op verduurzaming. Hierdoor blijven de bestaande onderhoudscycli in stand en wordt het gebouwenbestand zonder desinvesteringen steeds duurzamer. Wel zijn extra investeringen nodig voor de inzet van duurzame middelen op natuurlijke vervangmomenten. Per project wordt een haalbaarheidsonderzoek uitgevoerd naar de benodigde meerinvesteringen en haalbaarheid van maatregelen.

BESTAND "Hoeveelheden kapitaalgoederen B23_paragraaf_onderhoud_kapitaalgoederen.xlsx OP 20 JUNI JL. GEMAILD NAAR ANDRÉ BOUTER!