Voor u ligt de Begroting 2022, een belangrijk jaar waarin de gemeenteraadsverkiezingen plaatsvinden en de kiezer beslist over een nieuw bestuur voor Barendrecht. Dit is daarmee dus de laatste begroting van het huidige college van B&W. Het college blikt vooruit op de afronding van het collegeprogramma en een aantal belangrijke dossiers voor 2022. Daarnaast is er ook een aantal landelijke ontwikkelingen die een effect hebben op deze begroting en het meerjarenperspectief.
Voorjaarsnota
De gemeenteraad heeft in juli 2021 de Voorjaarsnota 2022 vastgesteld als kaderstellend document voor het opstellen van de begroting 2022. Het meerjarenperspectief is gunstiger dan bij de Voorjaarsnota is gepresenteerd. De meerjarenbegroting is sluitend, met uitzondering van de jaarschijf 2023. Vanwege de positieve ontwikkeling van de algemene reserve en het weerstandsvermogen duikt ook de weerstandsratio niet onder de 1,0. Hierdoor zijn we, zoals in de Voorjaarsnota is geduid, in staat om kostenverhogingen voor de burgers en het verschralen van de voorzieningen als gevolg van ons eigen beleid te voorkomen.
Collegeprogramma 2018-2022 ‘Barendrecht toekomstbestendig!’
In maart 2022 is er een bestuurswissel en sluit dit college haar programma af. We liggen goed op koers met de realisatie. Voor 2022 lichten we een aantal belangrijke ontwikkelingen uit:
De visie dienstencentrum Borgstede 2022 wordt uitgevoerd en de woonzorglocatie Borgstede wordt momenteel geheel vernieuwd. Het eerste herbouwde deel, inclusief het dienstencentrum, wordt medio september 2022 opgeleverd. Een plek met (zorg-) faciliteiten die er nu ook te vinden zijn. Door de nieuwe indeling en de beoogde aanpassingen aan de buitenruimte krijgt het dienstencentrum ook de gewenste open en laagdrempelige uitstraling. Hiermee geven we verder invulling aan de combinatie van zorg en wonen.
Het is ook onze ambitie om meer betaalbare woningen in Barendrecht te realiseren. Dat is in de huidige woningmarkt – met sterk stijgende woningprijzen - extra van belang. Om meer tempo te krijgen in het realiseren van betaalbare woningen, is het nodig om als gemeente scherp te zijn in onze ambitie: hoeveel betaalbare woningen, voor welke doelgroepen en op welke locaties? In de Stationstuinen werken we aan een mix van sociale, middeldure en duurdere woningen.
Binnen de bestaande sociale woningvoorraad wordt nog steeds ingezet op doorstroming van ouderen uit hun eengezinswoningen naar levensloopbestendige appartementen. Op die manier komen er woningen vrij voor gezinnen en vervolgens ook voor jongeren. Door realisering van middeldure woningen wordt ook getracht om de doorstroming van goedkope scheefwoners te bevorderen. Er komen dan sociale huurwoningen vrij voor de lage inkomensgroep, waaronder jongeren.
We investeren ook verder in het verbeteren van de verkeers- en sociale veiligheid. In 2022 start de realisatie van de eerste maatregelen. De Centrumaanpak wordt verder uitgevoerd met onder andere de herinrichting van het Achterom. De inrichting zal klimaatadaptief zijn: met slimme ruimtelijke oplossingen en groen voorkomen we hittestress en bergen we overtollig water.
Financiële beschouwingen
Coronacrisis
De impact van de coronacrisis op de samenleving is divers, onzeker en moeilijk te kwantificeren. Het Rijk heeft aangegeven gemeente te compenseren voor coronakosten. Voor de incidentele kosten zijn vergoedingen ontvangen voor 2021. Hoe dit zal uitwerken voor de structurele effecten is nog onduidelijk. Wel houden we hier al rekening mee. U leest in deze begroting op verschillende plekken wat gevolgen zijn geweest en mogelijk zijn. We verwijzen u ook naar de paragraaf weerstandsvermogen en risicobeheersing voor de inschatting van de gevolgen van de coronacrisis.
Landelijke ontwikkelingen/herijking gemeentefonds
Het rommelt al even in de bestuurlijke verhoudingen Rijk / gemeenten en de gemeentefinanciën. In maart 2021 concludeert de Raad voor het Openbaar Bestuur (ROB) zelfs dat er sprake is van een (toegenomen) disbalans tussen financiële en bestuurlijke verhoudingen tussen Rijk en decentrale overheden. Deze discussie is echter nog niet beslecht en onzekerheid blijft.
De raad adviseert lokale overheden wel o.a. om zich zakelijker op te stellen in de relatie met het Rijk als het gaat om medebewindstaken. Het Rijk wordt opgeroepen niet te winkelen met andermans portemonnee en medebewindstaken (volledig) te compenseren. Ook anderen laten zich niet ongehoord in deze discussie. Waaronder VNG, IPO en UvW die samen werken aan een initiatiefwet decentrale besturen om tot betere afspraken en verhoudingen te komen.
Vooralsnog leidt dit tot onzekere gemeentefinanciën en hebben we te maken schommelingen in bijdragen van het gemeentefonds en Jeugdzorg.
De besluitvorming over de invoering van de nieuwe verdeling wordt overgelaten aan het volgende kabinet en daardoor is de voorgestelde invoeringsdatum verschoven naar 1 januari 2023.
Extra middelen jeugdzorg
De afgelopen maanden is er veel gebeurd rondom de discussie over voldoende compensatie voor de jeugdzorg. Zo heeft het kabinet besloten om, op basis van de uitspraak van de arbitragecommissie, € 1,3 miljard extra beschikbaar te stellen voor 2022. Dit bedrag komt bovenop de eerder toegezegde € 300 miljoen voor 2022. Voor Barendrecht komt dit neer op € 2.893.000. In de septembercirculaire 2021 zal het bedrag voor onze gemeente worden opgenomen. Over de hoogte van de bedragen vanaf 2023 moet nog door het nieuwe kabinet worden besloten.
Hervormingsagenda Jeugdzorg
Op 2 juni 2021 zijn er afspraken gemaakt tussen Rijk en VNG over een Hervormingsagenda voor het jeugdhulpstelsel. Tussen het Rijk, IPO en de VNG is afgesproken dat gemeenten, vooruitlopend op de definitieve besluitvorming door het nieuwe kabinet, in hun meerjarenraming 2023-2025 een stelpost mogen opnemen met maximaal 75% van de bedragen uit de Hervormingsagenda.
In deze begroting is uitgegaan van de meest actuele informatie inzake de hiervoor toegelichte onderwerpen en met name de door de toezichthouder toegestane meerjarige financiële kaders.
Opbouw van de begroting en leeswijzer
De begroting is een verplicht document en maakt onderdeel uit van de planning & control cyclus van de gemeente. Dit stuk maakt de richting en keuzes van de gemeente inzichtelijk. De planning & controlcyclus bestaat uit een aantal documenten waarmee de raad haar kaderstellende en controlerende rol kan vervullen. Vooraf kaderstellend met de begroting, gedurende de uitvoering controlerend met de tussenrapportages en de jaarrekening. De gemeenteraad heeft in juli 2021 de Voorjaarsnota 2022 vastgesteld als kaderstellend document voor het opstellen van de begroting 2022.
De begroting bestaat uit een beleidsbegroting (of ook wel programmabegroting) en een financiële begroting. De beleidsbegroting is op haar beurt opgebouwd uit programma’s (het programmaplan) en zeven paragrafen. De financiële begroting bevat primair een totaaloverzicht van baten en lasten en geeft in meerdere overzichten een uiteenzetting van de financiële positie.
Deze begroting begint met het financieel meerjarenperspectief 2022-2025. Uitgangspunt is het saldo na de meicirculaire 2021, inclusief de structurele mutaties uit de 1e Tussenrapportages 2021. Daarna zijn de structurele mutaties uit de 2e Tussenrapportage 2021 opgenomen en de mutaties voor de begroting 2022, meerjarenraming 2023 t/m 2025, verdeeld in onvermijdelijke posten en al genomen besluiten en posten waarover nog een besluit moet worden genomen. De begroting is ingedeeld in zes programma’s. Hierin zijn alle samenhangende activiteiten binnen een beleidsterrein bij elkaar gebracht, waarbij per programma wordt ingegaan op de doelstelling, de belangrijkste ontwikkelingen en de beleidsvoornemens binnen het betreffende programma. Beleidsmatig wordt dit afgesloten met een overzicht van de verplichte beleidsindicatoren.
Als laatste treft u per programma het overzicht van de lasten en baten aan. Hierin zijn de cijfers uit 2021 (stand na 1e Tussenrapportage 2021) en de Begroting 2022, meerjarenraming 2023 t/m 2025 opgenomen. Hiermee krijgt u inzicht wat het desbetreffende programma kost. Daarna zijn de verplicht voorgeschreven paragrafen opgenomen. Een paragraaf geeft een dwarsdoorsnede van de begroting vanuit een bepaald perspectief over alle programma’s heen.
De begroting bevat de volgende paragrafen:
1. § Lokale Heffingen;
2. §Weerstandsvermogen en risicobeheersing;
3. § Onderhoud Kapitaalgoederen;
4. § Financiering;
5. § Bedrijfsvoering;
6. § Verbonden Partijen;
7. § Grondbeleid;
In de financiële begroting is tot slot een aantal overzichten opgenomen, te weten: het overzicht van baten en lasten, uitgangspunten meerjarenramingen, meerjarenbalans, EMU-saldo, algemene dekkingsmiddelen, incidentele baten en lasten, staat van reserves en voorzieningen, subsidiestaat, investeringen en de taakvelden per programma.