4. § Financiering

In deze financieringsparagraaf beschrijven wij in hoeverre de plannen en acties, die wij in de begroting 2022 hebben beschreven, zijn uitgevoerd. Naast de onderwerpen welke verplicht deel uit maken van de financieringsparagraaf, nemen wij u mee in een aantal ontwikkelingen die van belang zijn voor een goede uitvoering van de treasuryfunctie.

Treasurystatuut
De wettelijke kaders rondom de financieringsfunctie zijn vastgelegd in de Wet Financiering Decentrale Overheden (Fido). Beheersing van de financiële risico’s speelt daarin een belangrijke rol. De uitwerking van deze kaders zijn vastgelegd in de financiële verordening 2018 en het treasurystatuut 2018. 

Risicobeheersing vormt één van de pijlers van de Wet Fido. Voor de bepaling van de renterisico’s die verbonden zijn aan de uitvoering van de treasuryfunctie zijn twee normen verplicht gesteld: De rente-risiconorm heeft betrekking op leningen met een looptijd vanaf 1 jaar en de kasgeldlimiet op leningen met een looptijd tot maximaal 1 jaar. Het doel van deze normen is om de budgettaire risico’s als gevolg van rentestijging te beperken.

Kasgeldlimiet

Met de kasgeldlimiet heeft de wetgever een norm gesteld voor het maximum bedrag aan kortlopende middelen (looptijd tot maximaal een jaar) waarmee de gemeente haar activiteiten mag financieren. Het doel van deze limiet is het risico te voorkomen dat fluctuaties van de korte rente direct grote impact hebben op de rentelasten tijdens het boekjaar.
Wanneer in drie opeenvolgende kwartalen de kasgeldlimiet wordt overschreden, dient dit te worden gemeld bij de toezichthouder, de Provincie, inclusief een plan om weer te voldoen aan de kasgeldlimiet.

In onderstaand overzicht is de toetsing van de kasgeldlimiet voor het jaar 2022 opgenomen .

Kasgeldlimiet (bedragen x € 1.000 )
Omvang begroting per 1-1-2022		€ 117.192
		8,50%
Kasgeldlimiet in bedrag		€ 9.961
Omschrijving	bedragen x 1.000 euro
	1e kw.	2e kw.	3e kw.	4e kw.
Totaal vlottende schuld	4.333	8.000
Totaal vlottende middelen	5.471	9.191	12.622	7.886
Gemiddeld saldo schuld (+) of overschot (-)	-1.138	-1.191	-12.622	-7.886
Kasgeldlimiet	9.961	9.961	9.961	9.961
Ruimte onder kasgeldlimiet	11.099	11.152	22.583	17.847

Renterisiconorm

De renterisiconorm heeft als doel de risico’s te beperken van een toekomstig stijgende kapitaalmarktrente bij herfinanciering (van aflossingen op bestaande leningen) en renteherzieningen op bestaande langlopende leningen.
Door toepassing van deze norm ontstaat een goede spreiding van de langlopende leningenpositie, waardoor dit renterisico gelijkmatig over de jaren wordt verdeeld. Jaarlijks komt maximaal 20% van het begrotingstotaal in aanmerking voor herfinanciering en/of renteherziening. 
Van renteherziening is sprake als in de leningsovereenkomst is bepaald dat de rente gedurende de looptijd in een bepaald jaar wordt aangepast. Onder herfinanciering verstaan we het afsluiten van nieuwe leningen ter vervanging van bestaande financieringen en/of aflossingen op de bestaande leningenportefeuille.

In het volgende overzicht geven wij u een beeld van de renterisico’s voor de vaste schuld, waarin zichtbaar is dat we ook dit jaar onder de renterisiconorm zijn gebleven. 

RENTERISICONORM EN RENTERISICO'S VAN DE VASTE SCHULD
(bedragen x 1.000)
Renterisico op vaste schuld	2022
1. Netto renteherziening op vaste schuld
2. Betaalde aflossingen	10.862
3. Renterisico op vaste schuld (1+ 2)	10.862
Renterisiconorm
4a. Begrotingstotaal 2022	117.192
4b. Het bij ministeriële regeling vastgestelde percentage	20%
4. Renterisiconorm	23.438
Toets Renterisiconorm
5a Ruimte onder renterisiconorm (4 - 3)	12.576

Renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt zijn belangrijk vanwege de risico’s die ze voor ons in kunnen houden. Wij volgen de renteontwikkelingen daarom ook nauwlettend. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de informatie van geldverstrekkers, waarbij we op ieder moment van de dag de ontwikkelingen volgen.
Als gevolg van de oorlog tussen Rusland en Oekraïne en daarmee samenhangende inflatie, heeft de Europese Centrale Bank gedurende 2022 de officiële tarieven een aantal malen verhoogd. Daardoor zijn zowel de korte als lange rente gestegen.

In onderstaande tabel geven wij u inzicht in het renteverloop van lineaire leningen met een looptijd van 20 jaar in de jaren 2021 en 2022. Af te lezen is dat de rente in 2022 een sterk oplopende trend laat zien .

  

Algemeen
De financieringsbehoefte van de gemeente is afhankelijk van diverse factoren welke de inkomende en uitgaande kasstromen beïnvloeden, zoals de investeringsplanning, de inkomsten en uitgaven van grondexploitaties en mutaties in de geldleningenportefeuille. We maken gebruik van een liquiditeitsplanning om zicht te krijgen en houden op de financieringsbehoefte.

Leningenportefeuille
In maart 2022 hebben wij een (tijdelijk) liquiditeitstekort gefinancierd met een kortlopende lening. 
In 2022 zijn, in tegenstelling tot de verwachte financieringsbehoefte in de begroting 2022, geen langlopende leningen afgesloten en is de totale omvang van onze leningenportefeuille verder afgenomen.  De reden hiervoor is de achterblijvende investeringsplanning en de ontvangst van de WBI-subsidie Stationstuinen eind 2021 van € 12,5 miljoen.
In onderstaand overzicht is het verloop van de opgenomen langlopende leningen zichtbaar. Het gemiddelde van de rente (op basis van de stand per 1 januari) op langlopende leningen is gedaald naar 1,31 % in 2022 ten opzichte van 1,63% in 2021 .

Overzicht Langlopende Leningen
(bedragen x 1.000)	1-1-2022	1-1-2023	1-1-2024	1-1-2025	1-1-2026
Stand leningen	127.696	116.834	124.090	121.749	112.321
Nieuwe lening	0	18.160	8.824	2.177	60
Reguliere aflossingen	10.862	10.904	10.215	10.215	9.386
Nieuwe aflossingen	0	0	950	1.390	1.500
De cursief weergegeven bedragen betreffen de geprognotiseerde nieuwe leningen en aflossing o.b.v. de begroting 2023.

Verstrekte leningen
In onderstaand overzicht hebben wij de leningen die aan derden zijn verstrekt in beeld gebracht. In 2022 zijn geen nieuwe leningen verstrekt en is door alle geldnemers op tijd voldaan aan de rente- en aflossingsverplichtingen van de lopende leningen. 

	Kredietrisico op verstrekte leningen
			Saldo		Saldo
	Naam geldnemer		uitzetting	Mutaties	uitzetting
	(bedragen x 1.000)	%	31-12-2021	in 2022	31-12-2022
	Spruit B.V.	3,00	3	-2	1
	BAR-Organisatie	n.v.t.	31	-12	19
	Totaal verstrekte gelden		34	-14	20

Liquiditeitsplanning
Om de treasuryfunctie adequaat te kunnen invullen is de beschikbaarheid van juiste, tijdige en volledige financiële informatie van essentieel belang. Met behulp van een betrouwbare liquiditeitsplanning krijgen wij een goed beeld van de te verwachten inkomsten en uitgaven en de mogelijke financieringsbehoefte. Het verloop van de inkomsten en uitgaven van investeringen en grondexploitaties blijft echter lastig te voorspellen. 
Continue verbetering van de sturing op de uitgaven en inkomsten is daarom nog steeds een aandachtspunt. 

In de paragraaf financiering van de begroting 2022 heeft u inzicht gekregen in de rentelasten en het renteresultaat. Ook de manier waarop rente wordt toegerekend aan investeringen, programma’s en taakvelden hebben wij daarin beschreven.
Bij de begroting 2022 is de omslagrente vastgesteld op 1,0%. Het werkelijke percentage voor 2022 is 0,81%, zoals in onderstaand overzicht te zien is. 

In het verleden zijn regelmatig garantstellingen geweest voor leningen aan derden. Met het oog op de financiële risico’s die de gemeente hierbij loopt, gaan wij terughoudend om met het honoreren van deze aanvragen. Alleen als het maatschappelijk belang ermee gediend is en er voldoende zekerheden gesteld worden, wordt een garantie verleend. 
Per 31 december 2022 is het totaal  van de directe garantstellingen € 10.529.875. Het totaal van de garantstellingen met een achtervangfunctie via het Waarborgfonds Sociale Woningbouw is € 60.651.784. Het risico dat de gemeente loopt bij deze garantstellingen is meegenomen in de berekening van ons weerstandvermogen.

Wat betreft het kasbeheer hanteren we al een aantal jaren de volgende uitgangspunten:
•    het aantal bankrelaties en bankrekeningen wordt zoveel mogelijk  beperkt;
•    dagelijks worden de liquiditeitsoverzichten onderhouden.

De Rabobank is onze huisbankier en de BNG is van overheidswege een relatie. In beide gevallen is sprake van een goede relatie, waarbij wederzijds vertrouwen een belangrijke rol speelt. Verschillende kredietverstrekkers geven regelmatig adviezen over het aantrekken en uitzetten van gelden. Ook in 2022 is gebruik gemaakt van de verschillende adviserende instanties, om op die manier optimaal te kunnen profiteren van de beschikbare financiële instrumenten. In ons treasurystatuut hebben wij de administratieve organisatie, interne controle en informatievoorziening uitvoerig beschreven.

In 2022 zijn de langlopende leningen met € 10,9 miljoen afgenomen en de kortlopende leningen met € 5,0 miljoen afgenomen, zoals in onderstaand kasstroomoverzicht te zien is. De voornaamste reden voor de afname van de leningenportefeuille is het achterblijven van de investeringsplanning en de ontvangst van de WBI-subsidie Stationstuinen van € 12,5 miljoen eind 2021.
Operationeel was er een overschot van € 14,9 miljoen waar een afname aan financiering van € 15,9 miljoen tegenover staat. 
Het monitoren van de schuldpositie vinden we van belang en houdt de komende jaren onze aandacht. Gezien de investeringsplanning en de woningbouwplannen is de verwachting dat de schuldpositie in de komende jaren zal toenemen. Gezien de schuldquote én de renterisico’s is bewaking van de schuldpositie noodzakelijk.

Het EMU-saldo is het saldo van inkomsten en uitgaven op transactiebasis in een bepaalde periode. Eenvoudig gezegd geeft het EMU-saldo aan of er in een bepaald jaar met reële transacties meer geld uitgegeven is dan er in dat jaar is binnengekomen. Het EMU-saldo is daarmee een indicatie voor de ontwikkeling van de liquiditeits- en financiële positie (eigen vermogen en schulden) van  gemeente(n). 
Het EMU-saldo van gemeenten draagt bij aan het totale saldo in Nederland. Om de afzonderlijke decentrale overheden een beeld te geven wat dit voor hen betekent, publiceert het Ministerie BZK in lijn met de Wet Houdbaarheid overheidsfinanciën (Wet Hof) individuele EMU-referentiewaarden. Een individuele EMU-referentiewaarde betreft geen norm, maar een indicatie van het aandeel dat een provincie of gemeente in de gezamenlijke tekortnorm heeft. Voor de gemeente Barendrecht is voor 2022 een referentiewaarde van € 4.477.000 als negatief EMU-saldo berekend. In 2022 heeft Barendrecht deze referentiewaarde /niet overschreden.