4. § Financiering

In deze financieringsparagraaf beschrijven wij in hoeverre de plannen en acties, die wij in de begroting 2023 hebben beschreven, zijn uitgevoerd. Naast de onderwerpen die verplicht deel uit maken van de financieringsparagraaf, nemen wij u mee in een aantal ontwikkelingen die van belang zijn voor een goede uitvoering van de treasuryfunctie.

Treasurystatuut
De wettelijke kaders rondom de financieringsfunctie zijn vastgelegd in de Wet Financiering Decentrale Overheden (Fido). Beheersing van de financiële risico’s speelt daarin een belangrijke rol. De uitwerking van deze kaders zijn vastgelegd in de Financiële Verordening 2018 en het Treasurystatuut 2018. 

Risicobeheersing vormt één van de pijlers van de Wet Fido. Voor de bepaling van de renterisico’s die verbonden zijn aan de uitvoering van de treasuryfunctie zijn twee normen verplicht gesteld: De rente-risiconorm heeft betrekking op leningen met een looptijd vanaf 1 jaar en de kasgeldlimiet op leningen met een looptijd tot maximaal 1 jaar. Het doel van deze normen is om de budgettaire risico’s als gevolg van rentestijging te beperken.

Kasgeldlimiet

Met de kasgeldlimiet heeft de wetgever een norm gesteld voor het maximum bedrag aan kortlopende middelen (looptijd tot maximaal een jaar) waarmee de gemeente haar activiteiten mag financieren. Het doel van deze limiet is het risico te voorkomen dat fluctuaties van de korte rente direct grote impact hebben op de rentelasten tijdens het boekjaar.
Wanneer in drie opeenvolgende kwartalen de kasgeldlimiet wordt overschreden, dient dit te worden gemeld bij de toezichthouder, de Provincie, inclusief een plan om weer te voldoen aan de kasgeldlimiet.

In onderstaand overzicht is de toetsing van de kasgeldlimiet voor het jaar 2023 opgenomen. In het 4e kwartaal is de kasgeldlimiet overschreden.

Kasgeldlimiet (bedragen x € 1.000 )
Omvang begroting per 1-1-2023		€ 111.502
		8,50%
Kasgeldlimiet in bedrag		€ 9.478
Omschrijving	bedragen x 1.000 euro
	1e kw.	2e kw.	3e kw.	4e kw.
Totaal vlottende schuld	7.000	9.000	3.333	17.000
Totaal vlottende middelen	2.805	2.029	5.113	5.144
Gemiddeld saldo schuld (+) of overschot (-)	4.195	6.971	-1.780	11.856
Kasgeldlimiet	9.478	9.478	9.478	9.478
Ruimte onder kasgeldlimiet	5.283	2.507	11.258	0

Renterisiconorm

De renterisiconorm heeft als doel de risico’s te beperken van een toekomstig stijgende kapitaalmarktrente bij herfinanciering (van aflossingen op bestaande leningen) en renteherzieningen op bestaande langlopende leningen.
Door toepassing van deze norm ontstaat een goede spreiding van de langlopende leningenpositie, waardoor dit renterisico gelijkmatig over de jaren wordt verdeeld. Jaarlijks komt maximaal 20% van het begrotingstotaal in aanmerking voor herfinanciering en/of renteherziening. 
Van renteherziening is sprake als in de leningsovereenkomst is bepaald dat de rente gedurende de looptijd in een bepaald jaar wordt aangepast. Onder herfinanciering verstaan we het afsluiten van nieuwe leningen ter vervanging van bestaande financieringen en/of aflossingen op de bestaande leningenportefeuille.
In het volgende overzicht geven wij u een beeld van de renterisico’s voor de vaste schuld, waarin zichtbaar is dat we ook dit jaar onder de renterisiconorm zijn gebleven. 

RENTERISICONORM EN RENTERISICO'S VAN DE VASTE SCHULD
(bedragen x 1.000)
Renterisico op vaste schuld	2023
1. Netto renteherziening op vaste schuld
2. Betaalde aflossingen	10.862
3. Renterisico op vaste schuld (1+ 2)	10.862
Renterisiconorm
4a. Begrotingstotaal 2022	111.502
4b. Het bij ministeriële regeling vastgestelde percentage	20%
4. Renterisiconorm	22.300
Toets Renterisiconorm
5a Ruimte onder renterisiconorm (4 - 3)	11.438

Renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt zijn belangrijk vanwege de risico’s die ze voor ons in kunnen houden. Wij volgen de renteontwikkelingen daarom ook nauwlettend. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de informatie van geldverstrekkers, waarbij we op ieder moment van de dag de ontwikkelingen volgen.
In onderstaande tabel geven wij u inzicht in het renteverloop van lineaire leningen met een looptijd van 20 jaar in de jaren 2022 en 2023.

    

Algemeen
De financieringsbehoefte van de gemeente is afhankelijk van diverse factoren welke de inkomende en uitgaande kasstromen beïnvloeden, zoals de investeringsplanning, de inkomsten en uitgaven van grondexploitaties en mutaties in de geldleningenportefeuille. We maken gebruik van een liquiditeitsplanning om zicht te krijgen en houden op de financieringsbehoefte.

Leningenportefeuille
Gedurende 2023 hebben wij een (tijdelijk) liquiditeitstekort gefinancierd met kortlopende leningen. 
In 2023 zijn, in tegenstelling tot de verwachte financieringsbehoefte in de begroting 2023, geen langlopende leningen afgesloten en is de totale omvang van onze leningenportefeuille verder afgenomen.  In onderstaand overzicht is het verloop van de opgenomen langlopende leningen zichtbaar. Het gemiddelde van de rente (op basis van de stand per 1 januari) op langlopende leningen is gedaald naar 1,23 % in 2023 ten opzichte van 1,31% in 2022.

Overzicht Langlopende Leningen
(bedragen x 1.000)	1-1-2023	1-1-2024	1-1-2025	1-1-2026	1-1-2027
Stand leningen	116.834	105.972	95.757	85.543	76.157
Reguliere aflossingen	10.862	10.215	10.214	9.386	8.886

Verstrekte leningen
In onderstaand overzicht hebben wij de leningen die aan derden zijn verstrekt en de aflossingsbedragen die in rekening zijn gebracht opgenomen. In 2023 zijn geen nieuwe leningen verstrekt

	Kredietrisico op verstrekte leningen
			Saldo		Saldo
	Naam geldnemer		uitzetting	Mutaties	uitzetting
	(bedragen x 1.000)	%	31-12-2022	in 2023	31-12-2023
	Spruit B.V.	3,00	1	-1	0
	BAR-Organisatie	n.v.t.	19	-19	0
	Totaal verstrekte gelden		20	-20	0

Liquiditeitsplanning
Om de treasuryfunctie adequaat te kunnen invullen is de beschikbaarheid van juiste, tijdige en volledige financiële informatie van essentieel belang. Met behulp van een betrouwbare liquiditeitsplanning krijgen wij een beter beeld van de te verwachten inkomsten en uitgaven en de mogelijke financieringsbehoefte. Het verloop van de inkomsten en uitgaven van investeringen en grondexploitaties blijft echter lastig te voorspellen. Continue verbetering van de sturing op de uitgaven en inkomsten is daarom nog steeds een aandachtspunt. In de Tussenrapportags houden we u op de hoogte van relevante ontwikkelingen op dit gebied.

In de paragraaf financiering van de Begroting 2023 heeft u inzicht gekregen in de rentelasten en het renteresultaat. Ook de manier waarop rente wordt toegerekend aan investeringen, programma’s en taakvelden hebben wij daarin beschreven.
Bij de Begroting 2023 is de omslagrente vastgesteld op 1,0%. Het werkelijke percentage voor 2023 is 0,79%, zoals in onderstaand overzicht te zien is. 

Schema rentetoerekening
a1.	Externe rentelasten over lange financiering	+/+	1.440.386
a2.	Externe rentelasten over korte financiering	+/+	287.665
b1.	Externe rentebaten over lange financiering	-/-	625
b2.	Externe rentebaten over korte financiering	-/-	153.350
	Saldo rentelasten en rentebaten		1.574.076
c1.	Rente die doorberekend wordt aan de grondexploitaties	-/-	128.630
c2.	Rentelast projectfinanciering die doorgerekend wordt aan betreffende taakveld	-/-	0
c3.	Rentebaat projectfinanciering die doorgerekend wordt aan betreffende taakveld	+/+	0
	Aan taakvelden toe te rekenen externe rente		1.445.446
d1.	Rente over het eigen vermogen	+/+	0
d2.	Rente over voorzieningen	+/+	0
	Totaal aan taakvelden toe te rekenen rente		1.445.446
e.	Werkelijk aan taakvelden toegerekende rente (renteomslag)	-/-	1.467.077
f.	Renteresultaat op het taakveld treasury		-21.631
	Toe te rekenen rente		1.445.446
	Boekwaarde per 1-1-2023		182.259.416
	Gemiddelde rente		0,79%

In het verleden zijn regelmatig garantstellingen geweest voor leningen aan derden. Met het oog op de financiële risico’s die de gemeente hierbij loopt, gaan wij terughoudend om met het honoreren van deze aanvragen. Alleen als het maatschappelijk belang ermee gediend is en er voldoende zekerheden gesteld worden, wordt een garantie verleend. 
Per 31 december 2023 is het totaal  van de directe garantstellingen € 9.258.673. Het totaal van de garantstellingen met een achtervangfunctie via het Waarborgfonds Sociale Woningbouw is € 64.280.582. Het risico dat de gemeente loopt bij deze garantstellingen is meegenomen in de berekening van ons weerstandvermogen.

Wat betreft het kasbeheer hanteren we al een aantal jaren de volgende uitgangspunten:
•    het aantal bankrelaties en bankrekeningen wordt zoveel mogelijk  beperkt;
•    dagelijks worden de liquiditeitsoverzichten onderhouden.

De Rabobank is onze huisbankier en de BNG is van overheidswege een relatie. In beide gevallen is sprake van een goede relatie, waarbij wederzijds vertrouwen een belangrijke rol speelt. Verschillende kredietverstrekkers geven regelmatig adviezen over het aantrekken en uitzetten van gelden. Ook in 2023 is gebruik gemaakt van de verschillende adviserende instanties, om op die manier optimaal te kunnen profiteren van de beschikbare financiële instrumenten. In ons treasurystatuut hebben wij de administratieve organisatie, interne controle en informatievoorziening uitvoerig beschreven.

In 2023 zijn de langlopende leningen met € 10,9 miljoen afgenomen en de kortlopende leningen met € 17 miljoen toegenomen, zoals in onderstaand kasstroomoverzicht te zien is. Operationeel was er een tekort van  € 6,1 miljoen waar een toename aan financiering van € 6,1 miljoen tegenover staat. 

	Kasstroomoverzicht
	Omschrijving	mutatie in 2023
		+	-
	Operationeel
	Financiële vaste activa		431.441
	(Im)materiële vaste activa		544.185
	Voorraden (grondexploitaties)		3.856.700
	Uitzettingen looptijd korter dan 1 jaar		5.610.668
	Overlopende activa		1.845.615
	Eigen vermogen/resultaat voor bestemming		1.060.281
	Voorzieningen		5.398.663
	Nog te betalen bedragen	1.796.946
	Overlopende passiva	10.811.973
1	Subtotaal operationeel	12.608.919	18.747.553
2	Saldo operationeel (tekort)		6.138.634
	Financiering
	Kortlopende leningen	17.000.000
	Langlopende leningen		10.861.902
3	Saldo financiering (toename)		6.138.098
4=3-2	Saldo operationeel + financiering		535
	Mutatie liquide middelen in 2023		535

Het EMU-saldo is het saldo van inkomsten en uitgaven op transactiebasis in een bepaalde periode. Eenvoudig gezegd geeft het EMU-saldo aan of er in een bepaald jaar met reële transacties meer geld uitgegeven is dan er in dat jaar is binnengekomen. Het EMU-saldo is daarmee een indicatie voor de ontwikkeling van de liquiditeits- en financiële positie (eigen vermogen en schulden) van  gemeente(n). 

Overzicht EMU-saldo	2023
(Im)materiële vaste activa	-544.185
Voorraden (grondexploitaties)	-3.856.700
Eigen vermogen/resultaat voor bestemming	-1.060.281
Voorzieningen	-5.398.663
Totaal EMU-saldo	-10.859.829
- = tekort en + = overschot