4. § Financiering

In deze financieringsparagraaf beschrijven wij in hoeverre de plannen en acties, die wij in de begroting 2020 hebben beschreven, zijn uitgevoerd. Naast de onderwerpen welke verplicht deel uit maken van de financieringsparagraaf, nemen wij u mee in een aantal ontwikkelingen die van belang zijn voor een goede uitvoering van de treasuryfunctie.

Treasurystatuut
De wettelijke kaders rondom de financieringsfunctie zijn vastgelegd in de Wet Financiering Decentrale Overheden (Fido). Beheersing van de financiële risico’s speelt daarin een belangrijke rol. De uitwerking van deze kaders is vastgelegd in de financiële verordening 2018 en het treasurystatuut 2018.

Risicobeheersing vormt één van de pijlers van de Wet Fido. Voor de bepaling van de renterisico’s die verbonden zijn aan de uitvoering van de treasuryfunctie zijn twee normen verplicht gesteld: De rente-risiconorm heeft betrekking op leningen met een looptijd vanaf 1 jaar en de kasgeldlimiet op leningen met een looptijd tot maximaal 1 jaar. Het doel van deze normen is om de budgettaire risico’s als gevolg van rentestijging te beperken.

Kasgeldlimiet

Met de kasgeldlimiet heeft de wetgever een norm gesteld voor het maximumbedrag aan kortlopende middelen (looptijd tot maximaal een jaar) waarmee de gemeente haar activiteiten mag financieren. Het doel van deze limiet is het risico te voorkomen dat fluctuaties van de korte rente direct grote impact hebben op de rentelasten tijdens het boekjaar.
Wanneer in drie opeenvolgende kwartalen de kasgeldlimiet wordt overschreden, dient dit te worden gemeld bij de toezichthouder, de Provincie, inclusief een plan om weer te voldoen aan de kasgeldlimiet.
Voor de rente op kortlopende geldleningen geldt dat er vrijwel het hele jaar sprake is geweest van een negatief rentepercentage. Hierdoor ontvingen wij rente over de afgesloten kortlopende leningen. Het is daardoor financieel aantrekkelijk zo lang mogelijk gebruik te maken van kortlopende financiering.
In onderstaand overzicht is de toetsing van de kasgeldlimiet voor het jaar 2020 opgenomen. Alleen in het eerste kwartaal 2020 hebben wij de kasgeldlimiet overschreden.

Kasgeldlimiet (bedragen x € 1.000 )
Omvang begroting per 1-1-2020		€ 121.362
		8,50%
Kasgeldlimiet in bedrag		€ 10.316
Omschrijving	bedragen x 1.000 euro
	1e kw.	2e kw.	3e kw.	4e kw.
Totaal vlottende schuld	18.833	9.667	0	6.333
Totaal vlottende middelen	3.565	6.311	3.586	2.514
Gemiddeld saldo schuld (+) of overschot (-)	15.268	3.356	-3.586	3.819
Kasgeldlimiet	10.316	10.316	10.316	10.316
Ruimte onder kasgeldlimiet	0	6.960	13.902	6.497

Renterisiconorm

De renterisiconorm heeft als doel de risico’s te beperken van een toekomstig stijgende kapitaalmarktrente bij herfinanciering (van aflossingen op bestaande leningen) en renteherzieningen op bestaande langlopende leningen.
Door toepassing van deze norm ontstaat een goede spreiding van de langlopende leningenpositie, waardoor dit renterisico gelijkmatig over de jaren wordt verdeeld. Jaarlijks komt maximaal 20% van het begrotingstotaal in aanmerking voor herfinanciering en/of renteherziening.
Van renteherziening is sprake als in de leningsovereenkomst is bepaald dat de rente gedurende de looptijd in een bepaald jaar wordt aangepast. Onder herfinanciering verstaan we het afsluiten van nieuwe leningen ter vervanging van bestaande financieringen en/of aflossingen op de bestaande leningenportefeuille.
In het volgende overzicht geven wij u een beeld van de renterisico’s voor de vaste schuld, waarin zichtbaar is dat we ook dit jaar onder de renterisiconorm zijn gebleven.

RENTERISICONORM EN RENTERISICO'S VAN DE VASTE SCHULD
(bedragen x 1.000)
Renterisico op vaste schuld	2020
1. Netto renteherziening op vaste schuld	0
2. Betaalde aflossingen	10.274
3. Renterisico op vaste schuld (1+ 2)	10.274
Renterisiconorm
4a. Begrotingstotaal 2020	121.362
4b. Het bij ministeriële regeling vastgestelde percentage	20%
4. Renterisiconorm	24.272
Toets Renterisiconorm
5a Ruimte onder renterisiconorm (4 - 3)	13.998

Renteontwikkelingen op de kapitaalmarkt zijn belangrijk vanwege de risico’s die ze voor ons in kunnen houden. Wij volgen de renteontwikkelingen daarom ook nauwlettend. Hiervoor wordt gebruik gemaakt van de informatie van geldverstrekkers, waarbij we dagelijks de ontwikkelingen volgen. Zowel de korte als de lange rente zijn het afgelopen jaar laag gebleven. In onderstaande tabel geven wij u inzicht in het renteverloop van lineaire leningen met een looptijd van 20 jaar in de jaren 2019 en 2020. Af te lezen is dat de rente in 2020 nog steeds een dalende trend laat zien.

Algemeen
De financieringsbehoefte van de gemeente is afhankelijk van diverse factoren welke de inkomende en uitgaande kasstromen beïnvloeden, zoals de investeringsplanning, de inkomsten en uitgaven van grondexploitaties en mutaties in de geldleningenportefeuille. We maken gebruik van een liquiditeitsplanning om zicht te krijgen en houden op de financieringsbehoefte.

Leningenportefeuille
Begin 2020 was er tijdelijk sprake van een liquiditeitstekort. Voordat wij een langlopende lening aantrekken benutten wij eerst de wettelijk toegestane ruimte binnen de kasgeldlimiet door optimaal gebruik te maken van kortlopende leningen.
Eind maart 2020 ontvingen wij de verkoopopbrengst van de aandelen Eneco. Mede door deze inkomst van ca. € 18,4 miljoen hebben wij in 2020 geen nieuwe langlopende geldleningen hoeven af te sluiten; (tijdelijke) liquiditeitstekorten zijn gedurende 2020 met kasgeldleningen gefinancierd.
De totale omvang van onze leningenportefeuille is hierdoor in 2020 afgenomen. In onderstaand overzicht is het verloop van de opgenomen langlopende leningen zichtbaar. Het gemiddelde van de rente (op basis van de stand per 1 januari) op langlopende leningen is gedaald naar 1,811% in 2020 ten opzichte van 2,31% in 2019.

Overzicht Langlopende Leningen
(bedragen x 1.000)	1-1-2020	1-1-2021	1-1-2022	1-1-2023	1-1-2024
Stand leningen	127.833	117.559	107.697	97.835	87.973
Nieuwe lening	0	0	0	0	0
Reguliere aflossingen	10.274	9.862	9.862	9.862	9.862

Verstrekte leningen
In onderstaand overzicht hebben wij voor u de leningen die aan derden zijn verstrekt in beeld gebracht. In 2020 zijn geen nieuwe leningen verstrekt.

	Kredietrisico op verstrekte leningen
			Saldo		Saldo
	Naam geldnemer		uitzetting	Mutaties	uitzetting
	(bedragen x 1.000)	%	31-12-2019	in 2020	31-12-2020
	Onderwijsgroep Zuid-Hollandse Waarden OZHW	var.	139	-139	0
	Stichting Sportief Barendrecht	3,00	8	-8	0
	Spruit B.V.	3,00	6	-2	4
	Particulier i.v.m. grondverkoop	3,00	3	-2	1
	BAR-Organisatie	n.v.t.	73	-30	43
	Totaal verstrekte gelden		228	-180	48

Liquiditeitsplanning
Om de treasuryfunctie adequaat te kunnen invullen is de beschikbaarheid van juiste, tijdige en volledige financiële informatie van essentieel belang. Met behulp van een betrouwbare liquiditeitsplanning krijgen wij een beter beeld van de te verwachten inkomsten en uitgaven en de mogelijke financieringsbehoefte. Het verloop van de inkomsten en uitgaven van investeringen en grondexploitaties blijft echter lastig te voorspellen.
Continue verbetering van de sturing op de uitgaven en inkomsten is daarom nog steeds een aandachtspunt. Bij de tussenrapportages houden we u op de hoogte van relevante ontwikkelingen op dit gebied.

In de paragraaf financiering van de begroting 2020 heeft u inzicht gekregen in de rentelasten en het renteresultaat. Ook de manier waarop rente wordt toegerekend aan investeringen, programma’s en taakvelden hebben wij daarin beschreven.
Bij de begroting 2020 is de omslagrente vastgesteld op 1,4% en gedurende 2020 aangepast naar 1,1%. Het werkelijke percentage voor 2020 is 1,11%, zoals in onderstaand overzicht te zien is.

Wat betreft het kasbeheer hanteren we al een aantal jaren de volgende uitgangspunten:
• het aantal bankrelaties en bankrekeningen wordt zoveel mogelijk beperkt;
• dagelijks worden de liquiditeitsoverzichten onderhouden.

De Rabobank is onze huisbankier en de BNG is van overheidswege een relatie. In alle gevallen is sprake van een goede relatie, waarbij wederzijds vertrouwen een belangrijke rol speelt. Verschillende kredietverstrekkers geven regelmatig adviezen over het aantrekken en uitzetten van gelden. Ook in 2020 is regelmatig gebruik gemaakt van de verschillende adviserende instanties, om op die manier optimaal te kunnen profiteren van de beschikbare financiële instrumenten. In ons treasurystatuut hebben wij de administratieve organisatie, interne controle en informatievoorziening uitvoerig beschreven.

In 2020 zijn de langlopende leningen met €10,3 miljoen en de kortlopende leningen met €5,5 miljoen afgenomen, zoals in onderstaand kasstroomoverzicht te zien is. De voornaamste reden voor de afname van de leningenportefeuille is de ontvangst van de verkoopopbrengst van de aandelen Eneco van ca. €18,4 miljoen eind maart. Operationeel was er een overschot van €15.804.295, waar een afname aan financiering van €15.789.429 tegenover staat.

Het EMU-saldo is het saldo van inkomsten en uitgaven op transactiebasis in een bepaalde periode. Eenvoudig gezegd geeft het EMU-saldo aan of er in een bepaald jaar met reële transacties meer geld uitgegeven is dan er in dat jaar is binnengekomen. Het EMU-saldo is daarmee een indicatie voor de ontwikkeling van de liquiditeits- en financiële positie (eigen vermogen en schulden) van de gemeente(n).
Het EMU-saldo van gemeenten draagt bij aan het totale saldo in Nederland. Om de afzonderlijke decentrale overheden een beeld te geven wat dit voor hen betekent, publiceert het Ministerie BZK in lijn met de Wet Houdbaarheid overheidsfinanciën (Wet Hof) individuele EMU-referentiewaarden. Een individuele EMU-referentiewaarde betreft geen norm, maar een indicatie van het aandeel dat een provincie of gemeente in de gezamenlijke tekortnorm heeft. Voor de gemeente Barendrecht is voor 2020 een referentiewaarde van € 4.426.000 als negatief EMU-saldo berekend. In 2020 heeft Barendrecht deze referentiewaarde iets overschreden. Hier zijn geen sancties aan verbonden. Hieronder is het overzicht van het EMU-saldo over 2020 opgenomen: