1. Inleiding
In de Jaarstukken 2020 is voor de eerste keer een Jaarverslag Duurzaam Inkopen Gemeente Barendrecht opgenomen. Ook voor 2021 is een Jaarverslag Duurzaam Inkopen Gemeente Barendrecht opgesteld. In het verslag komen de volgende onderwerpen aan bod: een kort overzicht van het huidige duurzaam-inkopen-beleid en de wijze waarop hier uitvoering aan wordt gegeven, de projectgroep Duurzaam inkoopbeleid, het manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen en tot slot het behaalde resultaat van aanbestedingen.
2. Beleid
De gemeenteraad van Barendrecht heeft op 24 september 2019 het huidige Inkoop- en aanbestedingsbeleid vastgesteld. Met het daarin opgenomen duurzaam inkoopbeleid geeft de gemeente Barendrecht een extra prikkel aan innovatie en duurzaamheid bij het bedrijfsleven. De gemeente Barendrecht streeft ernaar om 100% duurzaam in te kopen. Deze doelstelling betreft een inspanningsverplichting. Daarmee is een duidelijk en ambitieus doel gesteld voor duurzaam inkopen. Het inkoopbeleid bevat een specifieke paragraaf over duurzaam inkopen:
De gemeente heeft een voorbeeldfunctie in het maatschappelijk verkeer. De gemeente streeft ernaar om 100% duurzaam in te kopen. Het inkoop- en aanbestedingsbeleid van de gemeente en de landelijke vastgestelde duurzaamheidcriteria bieden handvatten om deze ambitie te realiseren. Per 1 november 2018 zijn de landelijke criteria voor maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI) beschikbaar via een gebruiksvriendelijke webtool mvicriteria.nl. De MVI-criteriatool ondersteunt bij maatschappelijk verantwoord inkopen (MVI). Dit betekent dat, naast op de prijs van de producten, diensten of werken ook wordt gestuurd op de effecten op duurzaamheid: milieu, klimaat, circulariteit en sociale aspecten. De MVI-criteriatool bevat inkoopcriteria voor 45 productgroepen. Duurzaam Inkopen is het meenemen van sociale en milieuaspecten in het inkoopproces.
Dit komt o.a. tot uitdrukking door het volgende:
- Bij de product- en marktanalyse inventariseert de gemeente welke werken, leveringen of diensten op het gebied van duurzaamheid op de markt worden aangeboden;
- In de aanbestedingsstukken (bijvoorbeeld in de selectie- en gunningscriteria) en in de te sluiten overeenkomst worden duurzaamheidcriteria opgenomen;
- De gemeente zal de aangeboden duurzame oplossingen monitoren. Op deze wijze kan zij een duurzame oplossing inbedden in de eigen organisatie van de gemeente en haar werkwijze.
De MVI-criteria worden beheerd door het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties en het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat. De MVI-criteria zijn gebaseerd op de Europese criteria (Green Public Procurement). Jaarlijks vindt een actualisatieproces plaats, waarbij de MVI-criteria worden beoordeeld en waar nodig aangepast.
3. Organisatie
De inkoopfunctie in de GR BAR-Organisatie en daarmee ook in de gemeente Barendrecht is decentraal georiënteerd. Dat betekent dat de budgettaire verantwoordelijkheid bij de inhoudelijke vakclusters is belegd. Eveneens betekent dit dat het daadwerkelijk aanbesteden, zowel de Europese aanbestedingen als de onderhandse varianten, ook plaatsvindt in de vakclusters zelf. Het cluster Juridische Zaken & Inkoop, team Inkoopadvies, adviseert en ondersteunt de organisatie, met name bij de meervoudig onderhandse, Nationale en Europese aanbestedingen. Elke inkoop dient uitgevoerd te worden met toepassing van het zaaksysteem Green Valley. De daarin opgenomen inkoopprocedures stellen de inkoper de vraag naar de verplichte toepassing van duurzaamheidscriteria.
Indien een inkoop of aanbesteding plaatsvindt, waarbij een productgroep als bedoeld in de MVI-criteriatool voorhanden is, wordt toepassing gegeven aan de in de betreffende productgroep opgenomen relevante duurzaamheidscriteria. Die criteria kunnen op diverse manieren worden toegepast in de aanbestedingsdocumenten:
- Selectiecriteria/geschiktheidseisen: bijvoorbeeld door bepaalde certificaten te eisen waarover inschrijvende partijen dienen te beschikken;
- Eisen: bijvoorbeeld een eis dat de voertuigen van inschrijvende partijen aan bepaalde voorwaarden dienen te voldoen;
- Gunningscriteria: Hierop wordt een marktpartij beoordeeld en kan de partij zelf een beschrijving geven hoe zij om gaat met bepaalde duurzaamheidselementen in de uitvoering van de opdracht;
- Contractbepalingen: In een contract kunnen bepaalde duurzaamheidselementen worden opgenomen.
4. Projectgroep duurzaam inkoopbeleid
De gemeente Barendrecht werkt hard aan het concreet maken van de ambities rondom het realiseren van een circulaire economie. Als onderdeel van het Plan Circulaire Economie en Voedsel (reeds vastgesteld door college en raad) is het evalueren en doorontwikkelen van het duurzaam inkoopbeleid één van de vastgestelde activiteiten.
Eind 2021 is een projectgroep gestart die zich het komende jaar inzet voor een praktisch, beter uitvoerbaar en gedragen duurzaam inkoopbeleid. Hiermee geeft de projectgroep alvast invulling aan het National plan Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (MVI) 2022-2025 (zie punt 5, Manifest), waarbinnen het stimuleren van duurzaam inkopen een belangrijk doel is voor alle overheden. De projectgroep bestaat o.a. uit het team Energietransitie en Klimaatadaptatie en het team Inkoopadvies. Gedurende het project zullen alle clusters actief betrokken worden voor implementatie van het duurzaam inkoopbeleid 2.0 binnen de gemeentelijke organisatie.
5. Manifest
Het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (Manifest MVI) is in 2016 op initiatief van de rijksoverheid tot stand gekomen. Naast rijksoverheidsinstanties is het manifest inmiddels ondertekend door veel gemeenten en andere overheidsinstanties. Het Manifest MVI is bedoeld om de bijdrage van Maatschappelijk Verantwoord Inkopen op de realisatie van beleidsdoelen te vergroten. In het Manifest MVI zijn ambities vastgelegd die verder gaan dan het toepassen van minimumeisen en daarmee vervangt het Manifest eerdere afspraken zoals het 100% duurzaam inkopen op basis van minimumeisen. In het Manifest MVI bepalen overheden zelf hun doelstellingen, op basis van hun eigen ambities. De partijen van het Manifest Maatschappelijk Verantwoord Inkopen (Manifest MVI) willen de effectiviteit en de impact van MVI vergroten.
In 2020 is de gemeente Barendrecht aangesloten bij het Manifest MVI. De looptijd van het Manifest MVI zou eindigen op 31 december 2020 maar is nog een jaar voortgezet tot en met 31 december 2021. PIANOo (Expertisecentrum Aanbesteden van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat) presenteert, in opdracht van het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, alle informatie rondom het Manifest MVI, zoals de Manifesttekst, de lijst met ondertekenaars, de actieplannen van de ondertekenaars en de evaluatie van de MVI-actieplannen (www.pianoo.nl).
Op dit moment ligt er een nieuw concept Manifest MVI 2022-2025. In 2022 komen er meerdere ondertekenmomenten. Het Manifest MVI 2022-2025 vervangt het voorgaande Manifest MVI 2016-2021 en bouwt hierop voort. Zodra de definitieve versie klaar is, zal PIANOo deze publiceren (www.pianoo.nl).
| Meervoudig onderhandse, Nationale en Europese Aanbestedingen gemeente Barendrecht 2021 | |
| Aanbestedingen gemeente Barendrecht | Duurzaamheid opgenomen in de aanbestedingsstukken |
| Vrouwenpolder fase 6 | Hier zijn diverse duurzaamheidseisen in gesteld, te weten: a. Een energieneutraal appartementencomplex; b. Toepassing (en omschrijving) van klimaatadaptieve maatregelen conform het Convenant Klimaatadaptief Bouwen Zuid Holland; c. Maximaal 20% van de buitenruimte verhard; d. Visie van de marktpartij op een circulaire realisatie van het project en een gezond binnenklimaat. Bovenstaande is als gunningscriteria voor 30% meegenomen in de weging. |
| Herinrichting Hoefslag | Laagste prijs. Het aspect duurzaamheid is verwerkt in de werkomschrijving. |
| Onderhoud Vlietweg tussen Jaagpad en Schaatsbaan | Opgenomen als sub-gunningcriteria (woog 5 % mee in de beoordeling). Het aspect duurzaamheid is ook verwerkt in de werkomschrijving. |
| Edudelta - Architect | Architect heeft de opdracht meegekregen om het gebouw waar mogelijk te verduurzamen tot het niveau BENG (Bijna Energie Neutrale Gebouwen) en en Frisse Scholen klasse B (https://www.arbocatalogus-vo.nl/media/1149/programma-van-eisen-frisse-scholen-2021.pdf). |
| Edudelta - Projectmanager | Projectmanager heeft o.a. als taak om de uitgangspunten van de opdracht te bewaken. Een van de uitgangpunten betreft de verduurzamingsopdracht voor de architect. |
| Edudelta - Installatie adviseur | Idem als bij architect. Daarnaast wordt in gunningscriteria geselecteerd op: Inzicht in de (werk)wijze(s) die Inschrijver hanteert om tot een installatietechnisch ontwerp te komen dat duurzaam is. |
| Edudelta - Bouwfysicus | Bouwfysicus heeft de opdracht mee om het gebouw waar mogelijk te verduurzamen tot het niveau BENG en Frisse Scholen klasse B. |
| Edudelta - Constructeur | Nee, geen extra aandacht voor de constructeur. Dit is al meegenomen in het gebouw. |
| Rioolrenovatie in de gemeente Barendrecht | Laagste prijs, minimale aandacht voor het aspect duurzaamheid in aanbestedingsstukken. Opdracht bevat het relinen van riolering i.p.v. het vervangen van riolering. |
| Raadsinformatiesysteem gemeente Barendrecht (aanbesteding loopt nog in 2022) | Nee, geen extra aandacht. |
| Aanbestedingen BAR-verband (met opdrachtgever o.a. gemeente Barendrecht) | Duurzaamheid opgenomen in de aanbestedingsstukken |
| Postdiensten | Opgenomen als sub-gunningcriteria (woog 5 % mee in de beoordeling). |
| Behandeling aanvraag omgevingsvergunningen | Nee, geen extra aandacht. |
| Conditiemeting gebouwen BAR-organisatie | Opgenomen als gunningscriterium als onderdeel in het Plan van Aanpak. |
| Beveiliging- en receptiediensten | Opgenomen als sub-gunningcriteria (woog 5 % mee in de beoordeling). |
| Lichtmastreclame | Opgenomen als sub-gunningcriteria (woog 15 % mee in de beoordeling) en duurzaamheid- en milieuaspecten opgenomen in Programma van Eisen. |
| Elektriciteit en gas | Laagste prijs maar wel aandacht voor duurzame elektriciteit etc. in aanbestedingsstukken. |
| Leveren en plaatsen speeltoestellen | Opgenomen als sub-gunningcriteria (woog 10 % mee in de beoordeling) en aandacht voor materiaal in Programma van Eisen. |
| Inkoop poortinstrument participatie | Nee, geen extra aandacht. |
| Correctief specialistische rioleringswerkzaamheden | Opgenomen als sub-gunningcriteria (woog 20 % mee in de beoordeling). |
| Grondwatermeetnet BAR | Nee, geen extra aandacht. Aan opdrachtnemer overgelaten. |
| Boomveiligheid en onderhoudsinspectie (BVCO) | Opgenomen als sub-gunningcriteria (woog 40 % mee in de beoordeling). |
| Beschoeiingen | Opgenomen als sub-gunningcriteria (woog 15 % mee in de beoordeling) en aandacht voor hout met duurzaamheidsklasse in de werkomschrijving. |
| Groenrenovatie en Rooien Bomen | Opgenomen als sub-gunningcriteria (woog 10 % mee in de beoordeling) en aandacht voor verduurzaming in de werkomschrijving. |
| Telefonie (vast en mobiel) | Nee, geen extra aandacht. |
| Onderhoud groen begraafplaatsen 3 gemeenten (aanbesteding loopt nog in 2022) | Opgenomen als sub-gunningcriteria (woog 25 % mee in de beoordeling) en aandacht voor milieu- en duurzaamheidseisen in de werkomschrijving. |
| Delven en ruimen graven | Opgenomen als gunningscriterium als onderdeel in het Plan van Aanpak. |
| Aanbrengen en onderhouden van wegmarkeringen en belijning | Laagste prijs, minimale aandacht voor het aspect duurzaamheid in de werkomschrijving. |